„POMÓŻ MI ZROBIĆ TO SAMEMU”
Według Marii Montessori istotą wychowania jest doprowadzenie dziecka do samodzielności, niezależności od dorosłych, odpowiedzialności za siebie i świat.
„DZIECKO NIE MUSI ROBIĆ CO CHCE, ALE MUSI CHCIEĆ TEGO CO ROBI”
Tak rozumiane wychowanie ma charakter pośredni. Osoby dorosłe mają za zadanie tak zorganizować otoczenie, by wesprzeć indywidualny rozwój dziecka.
W otoczeniu mają znajdować się impulsy pobudzające do działania, dające szansę samodzielnego, skoncentrowanego działania, zgodnego z wrażliwymi fazami i aktualnymi potrzebami dziecka.
Dzieci w przedszkolu przebywają w grupach mieszanych wiekowo i chociaż wymaga to większego zaangażowania nauczyciela, zaletami takiego rozwiązania jest szybsza i skuteczniejsza edukacja społeczna zarówno dzieci starszych jak i młodszych, szybsza adaptacja i integracja dzieci nowo przyjętych, naturalne zaangażowanie i opiekuńczość dzieci starszych nad młodszymi (dzielenie się doświadczeniem), szybsze dostrzeżenie przez dzieci zróżnicowanych potrzeb i zasad współżycia.
„Gdy w wychowaniu mówi się o wolności dziecka, zapomina się często, że wolność nie jest równoznaczna z pozostawieniem dziecka samemu sobie. Uwolnić dziecko tak ot, żeby robiło co chce, nie oznacza, że jest ono wolne. Wolność jest zawsze wielką pozytywną zdobyczą. Nie osiąga się jej łatwo. Nie zdobywa się jej, po prostu obalając tyranię, zrywając łańcuchy Wolność to budowanie, trzeba ją budować zarówno w otaczającym świecie, jak i w sobie. Na tym polega nasze właściwe zadanie, jedyna pomoc, jaką możemy dać dziecku.”
(M. Montessori)
Przygotowane otoczenie
Do przygotowanego otoczenia należą:
- - pomieszczenia (przestronne, pomalowane na jasne kolory sale)
- - znajdujące się w nich sprzęty- niskie, lekkie regały, półki, stoliki i krzesełka, które można dowolnie przestawiać; dużo zieleni, hodowla rybek lub innych drobnych zwierząt
- - materiał rozwojowy Montessori oraz inne pomoce dydaktyczne wspierające rozwój dziecka- rozwojowy, ponieważ wspomaga rozwój dziecka ( nie dydaktyczny- ten służy nauczycielowi do demonstracji), wszystkie przedmioty i materiał rozwojowy muszą być w zasięgu dziecięcych rąk
- - osoba nauczyciela- która jest elementem i twórcą przygotowanego otoczenia.
Materiał rozwojowy
Materiały dla dzieci w przedszkolu podzielone są na kilka działów, które odpowiadają pojawiającym się w tym wieku „wrażliwym fazom”.
W salach powinny znajdować się następujące grupy materiałów, które można podzielić na pięć działów:
Dział życia praktycznego
Pomoce z tej grupy odnoszą się do naturalnej chęci dziecka uczestniczenia w codziennych czynnościach wykonywanych m.in. w domu oraz stopniowego zdobywania coraz większej samodzielności i niezależności od osób dorosłych. Dlatego też w otoczeniu znajdują się pomoce, dzięki którym dziecko uczy się m.in. zapinać guziki, wiązać sznurowadła, nalewać picie. Ponadto dowiaduje się, jak może dbać o otoczenie – ćwiczy nakrywanie do stołu, polerowanie srebra, zamiatanie oraz pielęgnację kwiatów. Dzięki materiałom z tego działu dziecko zdobywa także coraz większą samodzielność i niezależność od zbyt dużej ingerencji osób dorosłych. Pomoce te uczą cierpliwości, wytrwałości, dają radość działania oraz poczucie bycia potrzebnym. Kształtują postawę wiary we własne możliwości. Pomoce życia praktycznego mają także na celu ćwiczenie koordynacji wzrokowo – ruchowej, drobnych mięśni palców, odpowiedniego napięcia mięśniowego oraz rozwój chwytu pęsetowego – warunków niezbędnych do nauki pisania.
Dział sensoryki
Pomoce z działu sensoryki wprowadzają dziecko w świat pojęć, którymi na co dzień się posługuje. „Dziecko musi najpierw dotknąć, zobaczyć, posmakować, usłyszeć, powąchać, aby wrażenia odnalazły swoje odbicie w mózgu i zostały skojarzone z właściwym pojęciem. Pomoce z tej grupy pozwalają dziecku
zmysłami określać ich cechy.” Pomoce sensoryczne mają na celu uwrażliwienie wszystkich zmysłów dziecka, poprzez które poznaje świat. Dzięki nim uczy się rozróżniać i klasyfikować wielkości, poznaje kolory, smaki, zapachy, faktury; sensorycznie poznaje figury i bryły geometryczne, doświadcza początków geometrii. Poznaje pojęcia i nazwy, dzięki którym może później opisywać świat. Pomoce te uczą również logiki i pozwalają doświadczyć uporządkowania. Rozwijają kreatywność.
Dział edukacji językowej
Pomoce z zakresu edukacji językowej wprowadzają dziecko w świat pisania i czytania wtedy, kiedy jest ono na to gotowe. Dzieci poznają wzrokowo i dotykowo litery. Ćwiczą słuch fonemowy, aby następnie móc stopniowo uczyć się czytać. Pojawia się także, dzięki konkretnym działaniom, pierwszy kontakt dziecka z gramatyką. Karty językowe tworzone przez nauczycieli pomagają we wzbogacaniu słownika biernego i czynnego dzieci.
Dział edukacji matematycznej
Materiał z zakresu edukacji matematycznej wprowadza dziecko w świat liczb i działań matematycznych. Na początku poznaje ono wielkości 1 – 10, cyfry, liczby parzyste i nieparzyste; później może doświadczyć układu dziesiętnego – zmieniających się kategorii matematycznych zaczynając od jedności, poprzez dziesiątki, setki aż do tysięcy. Poznaje także symbole liczbowe pozwalające na opisanie konkretnego materiału matematycznego. Wykonuje cztery działania arytmetyczne na materiale konkretnym, ukazujące sedno tych procesów.
Dział edukacji kosmicznej
Dział edukacji kosmicznej obejmuje szereg różnorodnych pomocy związanych z historią, geografią, astronomią, biologią w tym botaniką, zoologią i anatomią. Dzieci zostają wprowadzone w świat natury we wszystkich jej aspektach. Poznają także inne kontynenty i kraje, warunki życia, tradycje i zwyczaje ich mieszkańców. Zgłębiają również wiedzę o Polsce. Dzięki materiałom z tego działu dzieci zostają wprowadzone w szeroko rozumianą kulturę.
