FRIEDRICH FROEBEL
Friedrich Wilhelm Froebel jest nazywany prorokiem i ojcem nowożytnego wychowania przedszkolnego. Był to niemiecki pedagog, architekt i miłośnik przyrody, żył i tworzył w latach 1782-1852. Jest znany przede wszystkim jako twórca tzw. „ogródków dziecięcych”, czyli instytucji wychowawczych dla dzieci 3-6-letnich, w których wprowadzał autorski system metodyczny, oparty na zabawowej i zajęciowej samodzielności i aktywności dziecięcej.
„Przedszkole to ogródek, w którym rosnące rośliny to dzieci,
a nauczyciel jest ogrodnikiem dbającym i pielęgnującym ich rozwój”.
Najważniejsza dla Froebla była zabawa– przede wszystkim swobodna, ale także zorganizowana przez dorosłych. Zajmuje ona najważniejsze i centralne miejsce w rozwoju dziecka – dorosły musi zapewnić odpowiednie warunki do swobodnej zabawy w sali oraz w plenerze. To dzięki niej dziecko zdobywa nowe doświadczenia i wiedzę. Bardzo ważne jest tutaj rozróżnienie zabawy swobodnej, w której dziecko samo organizuje swój czas, od zabawy kierowanej przez nauczyciela – ważne, aby organizować dzieciom obydwa jej rodzaje.
Ważnym elementem założeń Froebla były dary– materiał dydaktyczny w postaci drewnianych klocków i mozaik, które opracował i wykonał, aby zabawa dzieci odbywała się przy użyciu kształcących zabawek.
Oprócz zabaw swobodnych i zorganizowanych, także z użyciem darów, dzieci w ogródkach dziecięcych wykonywały różne prace ręczne, pielęgnowały ogródek, bardzo dużo bawiły się
na wolnym powietrzu.
Swoją koncepcję filozofii wychowania Froebel opracował pod wpływem założeń J. Pestalozziego i oparł na trzech głównych ideach: jedności wszechświata, szacunku dla dziecka i jego indywidualności, znaczenia zabawy w rozwoju dziecka. Wychowanie i nauczanie dziecka powinno integrować elementarne siły: głowy, rąk i serca w celu zapewnienia mu jak najlepszego wykształcenia. Wychowanie powinno mieć więc charakter globalny – w okresie dzieciństwa mały człowiek powinien zdobywać jak najwięcej nowych doświadczeń. Ważna jest przy tym samodzielność dziecka w działaniu i dochodzeniu do wiedzy.
Froebel zakładał, że pierwsze doświadczenia edukacyjne dziecka mają wpływ na jego późniejszy rozwój i osiągnięcia. Dziecko jest niepodzielną indywidualną całością, która ma swoje myśli, uczucia, swoją fizyczność i związki z innymi. Rolą dorosłego jest oddziaływanie wychowawcze poprzez odpowiednie organizowanie środowiska oraz stwarzanie warunków do poznawania otaczającego świata. Według Froebla dziecko w wieku przedszkolnym odkrywa świat poprzez zabawę, która jest w tym wieku podstawą całego przyszłego życia.
DARY
Według Froebla materiały do zabawy dostarcza dziecku przyroda i człowiek. Podkreślał on ważną rolę dorosłego w wyborze odpowiednich zabawek dla dzieci – muszą to być przedmioty kształcące i rozwijające, a nie przypadkowe i niesłużące jego rozwojowi. Właśnie dlatego te właściwe zabawki nazywał„darami”.Dar to coś cennego, o co trzeba się troszczyć i szanować. Nazwa podkreśla, że proponowane zabawki są czymś wyjątkowym, co dorosły przekazuje dziecku.
Froebel jako miłośnik przyrody podkreślał, że wiele wartościowych materiałów do zabaw można znaleźć w przyrodzie (dary natury – np. piasek, glina, woda, kamienie). To czego nie można odnaleźć w naturze postanowił podarować dzieciom w postaci specjalnego materiału dydaktycznego, którym były przede wszystkim drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, kul.
Obecnie zestaw darów wg koncepcji Froebla obejmuje: wełniane piłeczki, drewniane klocki w kształcie sześcianów, walców, graniastosłupów, mozaiki, patyczki i pierścienie, punkty ułożone w zestawy i umieszczone w drewnianych pudełkach.
Wykorzystanie darów w codziennej pracy przynosi wiele korzyści: umożliwia ćwiczenie wszystkich zmysłów, rozwijanie sprawności manualnej, koncentracji, koordynacji wzrokowo-ruchowej, pobudza wyobraźnię i myślenie twórcze.
Materiał Froebla pozwala kształtować u dzieci różnorodne pojęcia matematyczne, czasami wykraczające poza ramy podstawy programowej, np. ułamki, pojęcia geometryczne.
Bardzo ważnym aspektem jest skupienie dzieci podczas pracy z darami i ich wyciszenie. Zabawa z darami uczy dzieci odpowiedzialności i szacunku do powierzonych im przedmiotów – jest to niezwykle ważne w dzisiejszym świecie często jednorazowych zabawek.
